Thiền là gì?

Tham thiền có thể thực hiện khi đi, đứng, nằm, ngồi,... Trong đó cơ bản và thông dụng nhất là “ngồi thiền” hoặc “tọa thiền”. Sau đây là một số định nghĩa về thiền của các vị thiền sư:

Thiền là trạng thái thả lỏng toàn thân tâm.

Thiền là sự rõ biết mà không phải là sự tâp trung.

Thiền là từ bỏ cái tôi, là quên mình, là dứt hết tự ngã, vì chỉ có thể tìm được tất cả khi đã buông lìa mọi thứ.

Thiền là hòa mình vào vũ trụ…

Thiền là thực hành, chứ không phải lý luận, không phải là lý thuyết. Cho nên thiền không có sự nghiên cứu, mà chỉ có trải nghiệm. Hành thiền là hành pháp thuận với tự nhiên hoàn toàn, không gò bó, không bắt buộc. Có hành thiền thì mới hiểu thiền. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp hành thiền mà không hiểu thiền là gì và đôi lúc hiểu sai về thiền, đó là hành thiền không đúng. Để hành thiền đúng, không bị sai lệch, chúng ta phải cầu thỉnh một vị thiền sư để cầu học đạo, để tôn làm minh sư cho mình. Thiền sư là người đã chứng thiền, đã đắc đạo, đã giác ngộ, đã tự tại với sinh tử.
​

Chúng ta có thể tọa thiền bất kỳ khi nào, nơi nào miễn là phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của mình. Mỗi thời tọa thiền kéo dài ít nhất một tiếng và càng lâu càng tốt. Các vị tu sĩ trong chùa thường mỗi ngày tọa thiền 4 thời: sáng, chiều, tối, khuya. Mỗi thời đều trên một tiếng đồng hồ. Nhiều vị tọa thiền thay cho giấc ngủ. Các ngài bảo chỉ cần định 15 phút là bằng ngủ mấy tiếng đồng hồ. Khi định giống như tắt máy, làm cho não bộ được nghỉ ngơi hoàn toàn, do đó giúp phục hồi sinh lực rất nhanh. Nếu được như vậy, chúng ta sẽ có nhiều thời gian để làm việc và bớt thời gian để ngủ, bớt thời gian bị mệt mỏi.

Thời gian tọa thiền tốt là vào giấc khuya từ 3:00-5:00 sáng. Thứ nhất, giờ này là giờ của phổi theo Đông y nên giúp thải trượt khí ra ngoài. Thứ hai, giờ này rất yên tĩnh và trời đất chuyển từ Âm sang Dương nên giúp tăng cường Dương khí cho cơ thể. Giờ này thích hợp cho những người đang làm công việc kinh doanh, nhân viên văn phòng. Một khoảng thời gian nữa mà chúng ta có thể tận dụng được là sau giờ ăn trưa, thay vì ngủ trưa thì ta tọa thiền. Ban đầu có thể chưa quen nhưng dần dần sẽ quen và tọa thiền tốt hơn ngủ rất nhiều. Trước khi đi ngủ, nên tọa thiền ít nhất 15 phút để xả hết những tà khí mà chúng ta tạo ra trong quá trình làm việc ngày hôm đó để giấc ngủ được sâu và không mộng mị. Trong ngày rất dễ tạo ra tà khí qua suy nghĩ và hành động như nóng giận, buồn lo, tham lam, suy nghĩ tiêu cực, đứng ngồi không đúng tư thế, làm việc quá sức…