Mình có một cảm xúc khó tả khi cô robot Sophia được trao quyền công dân của một đất nước vốn chưa coi trọng nữ quyền cho lắm. Không lấy cảm hứng từ các bộ phim hành động bắn nhau, đây là những giả thiết về thực tế trong tương lai không xa, nếu tính cô Sophia này là bước đầu ngày hôm nay. Theo mình.

*LƯU Ý TO: Bài viết hoàn toàn là bốc phét theo quan sát và tư duy cá nhân, không có hứng thú cãi nhau về kinh tế, chính trị hay công nghệ với bất cứ thánh nào nhé.



1. ROBOT VÀ CHÉN CƠM CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG PHỔ THÔNG
Nếu người ta đã làm ra được con robot có thể nói chuyện và phản hồi theo logic ngôn ngữ của con người, bạn có thể dễ dàng thấy rằng robot với các tính năng lao động thay thế cho những người công nhân nhà máy, thợ đào hầm, nhân viên dọn vệ sinh hay tài xế cũng là chuyện không quá viễn tưởng.


Chính chiếc máy hút bụi tự động cảm ứng có khả năng tự tạo nên các thuật toán nhằm “học thuộc” sơ đồ nhà bạn là những bản “thô sơ” của thế hệ robot lao động ưu việt sau này
Bạn có thể tranh luận rằng nhân lực phổ thông vẫn rẻ hơn chế tạo robot, nhưng hãy suy nghĩ về giá trị của những cỗ máy lao động đêm ngày không lương, không cần ăn uống ngủ nghỉ, lại khoẻ hơn, thao tác chính xác hơn, không kêu ca phàn nàn, không đi làm muộn hay cãi cọ với đồng nghiệp. Tức là không cần bảo hiểm, không cần lằng nhằng “phòng công đoàn cho nhân viên”, không cần bộ phận HR đi hoà giải mâu thuẫn nội bộ, không cần nghỉ tết, không cưới hỏi chửa đẻ và không cần sao đỏ chấm công. Bạn đã thấy viễn cảnh mình vừa vẽ ra không quá hoang đường chưa? Lao động phổ thông sẽ mất việc vì robot và đây chỉ là vấn đề thời gian.

2. CUỘC CHIẾN KHÔNG CÂN SỨC
Khi điều thứ 1 xảy ra, tất lẽ dĩ ngẫu sẽ dẫn đến điều thứ 2: sự phản ứng của tầng lớp lao động cơ bản. Đây không phải là điều gì mới mẻ, lịch sử loài người đã chứng kiến chuyện này lặp đi lặp lại: anh nuôi ngựa mất việc khi xe cơ giới được phát minh, anh thư tay đi vào quá khứ khi email ra đời, anh taxi nhảy lên ăn vạ trước các công nghệ dịch vụ ưu việt hơn.

Những làn sóng mới sẽ luôn lấy đi phần ngon cơm của những gì đã cũ, đó là cách mà thế giới tiến lên. Không có bất cứ cuộc cách mạng nào có thể làm hài lòng tất cả mọi người, nhưng nếu không có cách mạng thì giờ này bạn sẽ vẫn còn ở nhà lá, đốt nến ngồi châm củi nấu cơm. Loài người suy cho cùng cũng là một loài động vật, phải đấu tranh sinh tồn, con nào biết vươn theo sự phát triển thì sống, con nào ngồi ì một chỗ đổ lỗi cho thằng khác thì chết đói. Nghe thật tàn nhẫn nhưng phải có hơn có thua, có sinh có diệt mới có cân bằng sinh thái.


Robot Hiro đến từ Nhật Bản có khả năng tự động “học” và “ghi nhớ” các quá trình cũng như kỹ năng để áp dụng vào nhiều bối cảnh công việc khác nhau
Trong khi sự thù ghét của tầng lớp lao động cơ bản đối với robot là chuyện chắc chắn sẽ xảy ra, thì đây mới là điều đáng sợ: Robot không phải những cỗ máy bất lực. Khi robot được trang bị khả năng lao động, nó cũng sẽ được trang bị khả năng nhận biết nguy hiểm để tránh tai nạn, rủi ro trong nghề nghiệp. Tức là sao, tức là khi bị một người khác vung gậy đập, robot sẽ biết phản vệ. Và nếu để so sánh thì tất nhiên rồi, robot khoẻ hơn, nhanh hơn, cứng hơn. Nói đến đây chắc bạn cũng hình dung được rồi, những mâu thuẫn này sẽ tiếp tục gây tranh cãi về các vấn đề an ninh và luật định phức tạp khác.


Robot Asimo đến từ Nhật Bản có thể nhận diện đối phương để chơi bóng đá – bạn có nghĩ những tính năng phản vệ mình vừa nói trên là quá hoang đường cho một con robot?

3. CHƠI CÙNG ROBOT CÓ TÍNH LÀ CÔ ĐƠN?

Nếu bạn vẫn còn ngồi đó để lên án những người kết nối với nhau bằng mạng “ảo”, hãy hình dung một con robot được chế tạo ra chuyên dành cho công việc tư vấn tâm lý. Bệnh nhân hoàn toàn có được sự bí mật, kín đáo, lại được lắng nghe, thấu hiểu, cảm thông. Robot tâm lý kiểu này sẽ có những tính năng phân tích giọng nói, ngôn từ và thái độ, từ đó kết nối với bệnh nhân qua những thuật toán thông minh. Như một kết quả tất yếu, con người sẽ bắt đầu cảm thấy có sự yên tâm, lòng tin và cảm giác không cô đơn – những cảm xúc thực với robot.



Những con robot này sẽ dần được ưu việt hoá và trở thành bạn đường của những người khiếm thị, trợ lý 24/7 của trẻ tự kỷ hay người giúp việc nhà của đàn ông độc thân. Sự gắn bó là có thật và nói một cách đơn giản, con người sẽ tin và chơi với robot, thậm chí yêu robot. Vì suy cho cùng, tình yêu cũng chỉ là bức tranh tổng thể của các mảnh ghép như sự chia sẻ, đồng hành, lòng tin và tình dục, tất cả những điều robot có thể đáp ứng cho bạn. Và hơn nữa, bạn là ai mà có quyền định nghĩa rằng yêu là cứ phải giữa người với người mới được?


Nói đến đây, bạn có thể tranh luận rằng nếu con người lại đi yêu robot thì việc sinh sản sẽ bị giảm sút. Nhưng bạn ơi, người ta còn đang dự tính là cứ cái đà này đến năm 2050 trái đất sẽ phải chứa đến 9 tỉ người trong khi tài nguyên và thực phẩm cạn kiệt, động vật không còn đường sống, mất cân bằng sinh thái và môi trường bị phá huỷ hoàn toàn kia kìa. Đến lúc phải lo loài người đẻ ít quá thì cũng còn xa lắm.

4. CON NHÀ GIÀU THỜI ROBOT

Nếu bạn nghĩ sự vượt trội của con nhà giàu về điều kiện ăn học, trang bị vật chất hay sự nâng đỡ xã hội đã là ghê gớm, hãy hình dung một ngày không xa, một cặp cha mẹ giàu có sẽ ký tấm giấy đồng ý cấy chip điện tử vào não đứa con ngay khi chào đời. Đây là chuyện hoàn toàn thật và nó gần hơn bạn nghĩ. Bộ não non nớt của trẻ sơ sinh có khả năng phát triển để tiếp nhận và lớn lên với một phần của nó là chip điện tử.


Mục đích của việc này là gì? Hãy hình dung đứa trẻ ấy lớn lên với khả năng xử lý thông tin nhanh như một cái máy, tính toán nhanh như một cái máy, bộ nhớ mạnh như một cái máy và rất nhiều sự vượt trội khác mà người thường không có được. Khoảng cách giữa các tầng lớp xã hội lúc đó sẽ còn kinh khủng hơn bây giờ, sự cạnh tranh sẽ trở nên trăm phần khốc liệt hơn, bên cạnh sự khan hiếm công việc đối với những người lao động cơ bản càng khiến cuộc chiến sinh tồn thêm tàn nhẫn.

BẠN SẼ LÀM GÌ?

Hiện đại hay thô sơ, cuộc sống vốn vẫn luôn là cuộc chiến sinh tồn. Mỗi bước tiến của nhân loại sẽ luôn gây tranh cãi (như cuộc tranh luận về mạng xã hội “ảo” hay “thật” ở thời điểm hiện tại) nhưng cuối cùng nó vẫn sẽ cứ xảy ra và đào thải những cá nhân không thích nghi. Sự phát triển của công nghệ chính là bước tiến hoá của loài người, tương tự như cái cách chúng ta đã tiến hoá từ động vật 4 chân đến loài người 2 chân, dù bạn có thích hay không. Vậy ngày hôm nay bạn làm gì để chuẩn bị cho ngày mai?